‘Achterop de literaire bagagedrager´
Opgestapt, de tocht begonnen met het ‘opstapgedicht’ ‘Langs monumenten in Oegstgeest’ van de Oegstgeester emeritus predikant van het Groene Kerkje en dichter, columnist en publicist Ronald Da Costa (1948).
Oegstgeest is in literair opzicht veel meer dan de beelden opgeroepen in het rijke oeuvre van Jan Wolkers. Oegstgeest is een schrijversdorp!
‘Achterop de literaire bagagedrager’: laat u verrassen door dichters en schrijvers, door een bekende stripauteur die hebben geschreven over ons dorp en/of in ons dorp hebben gewoond, gewerkt of vertoefd. Neem de tijd, ga op een bankje zitten of vlei je in het gras en geniet van de gedichten, de verhaalfragmenten. Dwaal en verdwaal in de taal en geniet tevens van beelden die op de route staan en kort beschreven worden. Want is beeldende kunst ook niet een taal?
Voor deze literaire wandel- en fietsdwaaltocht is gebruik gemaakt van de publicatie van Jan Paul Hinrichs, De poëzie van een enclave. Tweede, herziene en uitgebreide druk april 2020. Amsterdam: De Wilde Tomaat.
LEES MEER ONLINE! Scan de QR-code en ga naar onze website.
Irispark – De Verhalenverteller
De Verhalenverteller is een beeld van Maree Bok en Bas Lugthart uit 2006, gemaakt van staalplaat met een zinklaag. De verteller luistert met het hoofd en oor op de grond naar verhalen en herinneringen.
Oude grond, vol verhalen. Luister! Scan de QR-code en luister naar verhalen van Oegstgeestenaren over ons dorp. Als de QR-code niet werkt, ga dan naar de website van Het Cultuurfonds en luister naar bijv. Hongersnood in de 2e wereldoorlog. (https://www.cultuurfondsoegstgeest.nl/projecten/buitenproject)
En lees het gedicht ‘Mijn monument, mijn verhaal’ over wat De Verhalenverleller heeft gehoord over de vroegste geschiedenis.
Rijnlands Lyceum – Gerwin van der Werf
Op het Apolloplein bij het Rijnlands Lyceum is een beeld van de beroemde Nederlandse beeldhouwer Carel Visser, Beeld-/speelplastiek (1968, beton). Voor de leerlingen van het Rijnlands een pauze speel- en klimplek.
Gerwin van der Werf is naast muziekdocent dichter, schrijver en columnist van dagblad Trouw. Lees zijn humoristische column over een excursie van een klas naar de Kunsthal: ‘Het Grote Kunstproject’.
Nieuw Rhijngeest – Zilverstein 24 Muurgedicht ´De grens´ van Willem de Bondt
Twee ´wachters´ markeren de jongste wijk van Oegstgeest, Nieuw Rhijngeest. Bij het beeld van de op zijn schoffel rustende tuinarbeider, De Landman (1973, brons), van Hans Bayens ga je de mooie - op het Wilhelminapark geïnspireerde wijk - van Oegstgeest in. Aan de andere kant van de wijk de stalen mensfiguur 35 meter hoog van Corpus die ‘waakt’ over het Bio Science Park.
De Oude Rijn was de grens(rivier), de limes, van het Romeinse rijk. Op Zilverstein 24 is het muurgedicht ´De grens´ (2020) van Willem de Bondt. Het ontwerp verbeeldt de grens grafisch, als scheiding maar ook als verbinding.
Julianaschool
Jan Wolkers wandelde elke dag van zijn ouderlijk huis aan de Deutzstraat 7 naar de (later geheten) Julianaschool. Hij leerde er lezen en schrijven en werd verliefd op juffrouw Muis. Na een jaar verliet juffrouw Muis de school en werd juffrouw Hakkenberg zijn juf ….die hij haatte. Lees op de website hoe Wolkers deze twee juffen beschrijft.
Endegeest
De Julianaschool lag tussen de twee krankzinnigengestichten: de Jelgersmakliniek (voor de beter gesitueerden) en Endegeest.
Een van de bekendste patiënten van J.M.A. Biesheuvel (1939-2020) die zijn ervaringen van het verblijf prachtig heeft opgetekend o.a. in ‘Verhalen uit het gekkenhuis’.
Frank Koenegracht (1945) was als psychiater aan Endegeest verbonden. In drie gedichten krijg je een gelaagde impressie van het leven in Endegeest. Lees de gedichten op de website.
Het park Endegeest is een rijke beeldentuin. Meer info? Zie de website van het
Cultuurfonds.
Gemeentehuis/Jelgersmakliniek
F.B. Hotz beschrijft de Jelgersmakliniek: ‘De kliniek van ruim een halve eeuw oud en bood de aanblik van een art-nouveau berghotel zonder bergen.’ Lees verder op de website.
De beroemdste patiënt van de kliniek was de dichter Gerrit Achterberg (1905-1962), die opgenomen was in verband met de moord op zijn hospita.
Een andere bekende tijdelijke bewoner was de dichter, schrijver en literair vertaler Jan Arends (1925-1974). Op de website een fragment van een gedicht van deze getormenteerde dichter en schrijver.
Voor het gemeentehuis staat het transparante beeld van Jan Wolkers, Vrouwen in verzet (1997, glas).
Deutzstraat 7 - Muurgedicht ‘De Herinnering’
Je ruikt het niet meer, de geuren uit de winkel vol van koloniale waren van de vader van Jan Wolkers. Op nr. 7 was de kruidenierszaak van zijn vader in Comestibles & Koloniale Waren.
Lees het muurgedicht ‘De Herinnering’ van Jan Wolkers.
Frits Bernard Hotz (1922-2000)
Een van de bekendste schrijvers van Oegstgeest is F.B. Hotz. Hotz is geboren op de Rijnsburgerweg 75A (zie plaquette), zijn grootouders hadden een huis laten bouwen op Geverstraat 26 (zie de eerste steen gemetseld in de gevel) en heeft na de scheiding van zijn ouders op de Juffermanstraat 18 gewoond.
Zendingshuis (1917-1999) / Villa Eben-Haëzer (op nr. 9) – Leidse Straatweg
Redbad Fokkema (1938-2000) heeft meerdere gedichten over ons dorp geschreven. In het gedicht ‘Eben Haëzer’ wordt een oorlogsherinnering beschreven (zie de website).
Villa Zonnebloem, Warmonderweg 4 / J.B. Charles
Villa Zonnebloem is naar een ontwerp van architect H.J. Jesse en was het woonhuis van Willem Hendrik Nagel, rechtsgeleerde, criminoloog en schrijver bekend onder zijn pseudoniem J.B. Charles. Op de website het humoristische gedicht ‘De zonnebril van plastic’.
Volkspark Leidse Hout
Jan Wolkers schreef op 21-jarige leeftijd het gedicht ‘Uitzicht ‘ (1947). Hij woonde toen op de Rijnsburgerweg 151, aan de achterzijde uitkijkend op de Leidse Hout. Op de website een fragment van het plechtstatige gedicht van de jonge Wolkers.
Gevers-Deutz Terweeschool (GDT)
Lezen, verdwalen in avonturen: jong geleerd, een leven lang gewaardeerd! Leesplezier bevorderen staat hoog in het vaandel op scholen. En ook leraren dichten en schrijven!
Een van de vorige schoolleiders Frans Terken is een dichtende schoolmeester. Lees zijn prachtige gedicht ‘Reis naar een herbergzaam oord’.
En wist u dat er zeker nog twee kinderboekenschrijvers in ons dorp wonen of hebben gewerkt? Ga naar de website.
De Forens
Oegstgeest is een forenzen gemeente. Op de altijd winderige hoek Aert van Nes/Lijtweg wandelt het beeld De Forens (1970, brons) van beeldhouwer Theo van der Nahmer . Het waait er bijna altijd, de forens houdt zijn hoed vast. Hij wandelt tussen ons, vandaar dat een sokkel ontbreekt. Lees het gedicht De Forens op de website.
Groene of Willibrordkerk
Op de zuilen van de entreepoort staan twee beelden: Willibrord en schip van Monica Elias- Van Panthaleon van Eck (1990, brons). Dwaal over het kerkhof en ontdek graven van bekende Oegstgeestenaren. De beroemde historicus Johan Huizinga (1872-1945) is er ook begraven.
Een mooi gedicht over het verlies van kinderen is van de dichter Muus Jacobse, het gedicht ‘De kinderen’ met als motto ‘Groene Kerkje, Oegstgeest’. Zie website.
Haaswijk – Jan Wolkerslaan , muurgedicht ‘Het bijzonderste gewoon’
Het gedicht is van de dichter Anke Kuypers en het ontwerp is van de Oegstgeester kunstenaar Bastiaan de Wit (1972-2018).
Marten Toonderpad, bij Poelsteeg (Haaswijk/Oost) en langs het Oegstgeesterkanaal.
Marten Toonders ouders hebben in de Raadsherenbuurt gewoond (buurt hoorde vroeger bij Oegstgeest) en zijn later naar de Regentesselaan verhuisd. Marten Toonder wandelde vaak in de omgeving.
Kasteel Oud-Poelgeest
Jan Wolkers heeft een prachtig verhaal geschreven over een marmeren beeld (een sfinx) dat hij heeft gepikt uit het kasteel aan het einde van de Duitse bezetting: ‘Het tillenbeest’
Het kasteel is een vergadercentrum, daaraan refereert het grappige beeld – rechts van het bordes) van Royal Katiyo, Conference (hardsteen).
Aan de achterkant staat in het water het beeld Reiger van Leontine Sies (brons, 1998), het water dat toegang geeft naar de Haarlemmertrekvaart.
De in Oegstgeest wonende wetenschapper en dichter Lloyd Haft (1946) vraagt zich na een wandeling rondom Kasteel Oud-Poelgeestaf of het water erachter eens doorvaart bood naar zee. Ga naar de website voor het gedicht.
Irispark – ‘De Verhalenverteller’
Terug bij De Verhalenverteller. Frédéric Louis Bastet (1926-2008) hoogleraar archeologie, dichter, schrijver en biograaf van Louis Couperus woonde in de buurt van het Irispark. Met zijn gedicht ‘Pax’ houdt hij ons bewoners van ons fraaie (villa)dorp een spiegel voor.
Oegstgeest, een rijk schrijversdorp! ‘Het land der letteren is toch het enig echte paradijs’ (Ed Leeflang)?!
Samensteller: Jan Halin